کد مطلب:45797 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:29

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

آيا تشكيل حكومت بر طبق مباني ولايت فقيه از اعتقادات شيعه است؟ اين امر در حكومت پادشاهان چگونه جاري بوده است؟

در پاسخ به اين سؤال به مواردي چند اشاره مي شود: 1- حكومت رسول اكرم(ص) با استناد به آيات قرآن كريم و برداشت عمومي همه مسلمانان، حكومتي ديني و برخاسته از شريعت اسلام بود. خداوند متعال فرمود: {A{/Bأَطِيعُوا اَللَّهَ وَ أَطِيعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِي اَلْأَمْرِ مِنْكُمْ {w5-13w}{I4:59I}/}A}، {V(نساء، آيه 59) V}و نيز {A{/Bما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَي اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ اَلْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ {w2-19w}{I33:36I}/}A}، {V(احزاب، آيه 36)V}. 2- ائمه اطهار(ع) نيز با استناد به قرآن كريم (مائده، آيه 55) و روايات متواتر (مانند حديث غدير) از سوي خداوند به ولايت و حكومت منصوب شده اند. اين مسأله مورد اتفاق شيعه است. 3- در زمان غيبت، فقهاي جامع الشرايط، از سوي امامان معصوم به ولايت و حكومت بر امت اسلامي معين شده اند. اين مسأله نيز از اولين كتب فقهي شيعه تاكنون، مورد نص و تأكيد بوده است. در پايان فهرستي از منابع فقهي شيعه كه به اين مسأله به صورت واضح و غيرقابل توجيه پرداخته اند، اشاره مي شود. در طول تاريخ تشيع، هر زمان كه علماي شيعه احساس آمادگي بيشتري براي تحقق آرمان هاي اجتماعي اسلام مي كردند، توجه بيشتري به مسأله ولايت فقيه داشتند؛ اما بسياري از منابعي كه در اين پاسخ معرفي مي شود، در زمان هايي است كه علماي شيعه در انزواي سياسي و تحت فشار سلطه هاي غيرمشروع بوده اند. 4- منابع فقهي انديشه ولايت فقيه از ابتداي غيبت كبري عبارت است از: - شيخ مفيد (333 - 413) «المقنعه»، مؤسسه النشر الاسلامي، ص 810 - ابولاصلاح حلبي (م. 447ه) «الكافي في الفقه»، ص 422 - ابن ادريس حلي (م. 598ه) «السرائر»، ص 537 - محقق حلي (م. 676ه) ر.ك: مسالك الافهام (شرح شهيد ثاني بر كتاب محقق حلي)، ج 1، ص 53 - محقق كركي (م. 940ه) «رسائل»، رسالة صلاة الجمعه، ج 1، ص 141 - مقدس اردبيلي (م. 990ه) «مجمع الفوائد والبرهان»، ج 4، ص 205 - حسيني عاملي (م. 1226ه) «مفتاح الكرامه» (كتاب القضاء)، ج 10، ص 21 - ملا احمد نراقي (م. 1245 ه) «عوائد الايام»، ص 187 - ميرفتاح مراغي (م. 1266ه) «عناوين»، ص 345 - شيخ محمد حسن نجفي (م. 1266ه) «جواهر الكلام»، ج 16، ص 178 - شيخ مرتضي انصاري (م. 1281ه) «المكاسب» ص 154 - كتاب «القضاء والشهادات»، ص 243 - حاج آقا رضا همداني (م. 1322ه) «مصباح الفقيه»، كتاب الخمس، ص 160 - سيد بحرالعلوم (م. 1326ه) «بلغة الفقيه»، ج 3، ص 221 - آيت الله بروجردي (م. 1382ه) «البدر الزاهر» (تقريرات درس خارج)، ص 52 - شيخ مرتضي حائري (م. 1362ه ش) «صلوة الجمعه»، ص 144 - امام خميني (م. 1368ه ش) «كتاب البيع»، ج 2، ص 488 نويسنده، توصيه مي كند حتماً به اولين منبع ياد شده؛ يعني، المقنعه شيخ مفيد رجوع كنيد تا تصريح و تأكيد اولين منابع فقهي شيعه بر ولايت فقيه را بيابيد. برخي از ناآگاهان يا غرض ورزان، ريشه فقهي اين مسأله ضروري را ناديده گرفته، آن را مربوط به قرن اخير مي دانند. براي مطالعه بيشتر سير تاريخي ولايت فقيه در انديشه شيعه ر.ك: 1- مهدي هادوي، ولايت و ديانت 2- آذري قمي، ولايت فقيه از ديدگاه فقهاي اسلام 5- مسأله «ولايت فقيه» به دوران غيبت اختصاص ندارد؛ يعني، حتي در زمان حضور امامان معصوم(ع) نيز فقهايي به نيابت خاص از سوي امامان (ع)، ولايت داشتند. مالك اشتر نخعي در زمان امام علي(ع)، نواب اربعه در زمان غيبت صغري و عالمان ديگري كه در طول تاريخ حيات امامان معصوم(ع) از سوي آنان به امور مسلمين رسيدگي مي كردند؛ همگي مصاديق «ولي فقيه» در دوران حضور معصوم اند. 6- درباره «السلطان ظل الله» بايد گفت: اولاً، اين سخن به سند صحيح از امام معصوم نرسيده است (ر.ك: بحارالانوار، ج 75، ص 354). ثانياً، مضمون حديثي كه دربردارنده اين جمله است، به هيچ وجه تأييد يا تقويت سلطان نيست، زيرا پس از آن مي گويد: «هر سلطاني كه عادل باشد، پاداش مي برد و هر كه ظلم كند، وزر و وبال آن بر سلطان است». در طول تاريخ، سلاطين از اين جمله سوء استفاده كرده، آن را تأييد الهي سلطنت خود گرفته اند. چگونه ممكن است ديني كه خود برنامه حكومت (ولايت فقيه) دارد و برقراري قسط را از اهداف خود مي داند، سلطنت هر سلطاني را تأكيد كند و او را سايه خدا بداند؟!